Beheersing Friese taal door inwonders Fryslân blijft stabiel, 25-04-2007 (A-PF) Beheersing Friese taal door inwonders Fryslân blijft stabiel, 25-04-2007 (A-PF) woensdag, 25 april 2007
De beheersing van de Friese taal lijkt de afgelopen jaren stabiel te zijn gebleven of licht te zijn toegenomen, het gebruik van het Fries tussen generaties lijkt langzaam maar zeker af te nemen. Deze twee ontwikkelingen zijn aan het licht gekomen door een provinciale quick scan, een onderzoek naar het gebruik van de Friese taal in het huishouden. Aan dit onderzoek hebben ruim 17000 Friezen meegewerkt. Nog nooit is de respons (53%) zo groot geweest op een provinciale enquête.
De cijfers voor het kunnen verstaan en het kunnen spreken van het Fries zijn vrijwel identiek aan de resultaten van onderzoeken uit 1980 en 1994. Wat betreft het kunnen lezen en het kunnen schrijven van de Friese taal zijn de cijfers iets positiever.
Hoe jonger de inwoners van Fryslân zijn, hoe minder vaak het Fries de moedertaal is. Desalniettemin heeft de Friese taal nog wel de overhand als gekeken wordt naar de moedertaal; 54% van de inwoners in Fryslân heeft het Fries als moedertaal, 35% het Nederlands.
Het Fries heeft in een aantal gemeenten een bijzondere sterke positie. Dit zijn vooral plattelandsgemeenten zonder stedelijke kern. In deze gemeenten wordt door ongeveer 80% van de bevolking Fries gesproken en draagt driekwart van de ouders de Friese taal ook over op de kinderen. De gemeente Dantumadeel kent het grootste aantal Friessprekers (90%); 84% heeft het Fries als moedertaal en 87% van de inwoners spreekt Fries met zijn of haar kinderen. In de gemeente Littenseradiel kunnen de inwoners het Fries als beste heel goed of goed lezen (bijna 70%) en schrijven (24%). Het Nederlands krijgt in Fryslân een steeds sterkere positie en dat lijkt nog het meest ten koste te gaan van de streektalen. Alleen het Bildts kan zich naar het zich laat aanzien redelijk goed handhaven.
Bij de voorbereiding van de definitieve taalnota wil GS meer nadruk leggen op het stimuleren van taalbeleid op maatwerk bij gemeenten. Daarom heeft GS de Fryske Taalatlas uitgegeven. In de taalatlas wordt de ontwikkeling en het gebruik van de Friese taal in beeld gebracht. Nieuw is dat nu op gemeenteniveau de ontwikkeling van de Friese taal zichtbaar is geworden als het gaat om het verstaan, lezen, schrijven, spreken en taaloverdracht van het Fries onder de inwoners. De taalatlas geeft ook aan, dat in de periode 2002 - 2005 23% van de stellen voor een Friestalige huwelijkstoespraak heeft gekozen en dat 14 gemeenten een verordening Fries in het schriftelijk verkeer hebben vastgesteld. De taalatlas verschijnt in een oplage van 1500 exemplaren en is te downloaden van de provinciale website. De taalatlas is bovendien erg geschikt voor scholen en zorginstanties in Fryslân voor beleidsvoering.
In de quick scan is onderzoek gedaan naar primaire taaloverdracht en -ontwikkeling: het gebruik van de taal binnen het huishouden. De quick scan geeft geen inzicht in hoeverre de Friese taal een plaats heeft en ontwikkelingen ondergaat in secundaire taalwinning en -overdracht. Onder secundaire taalwinning wordt verstaan in hoeverre de taal gebruikt wordt buiten het huishouden, bijvoorbeeld op het werk, op school, in winkels, bij verenigingen of bij burgers onderling. De resultaten van de quick scan vormen een geschikte aanzet voor het toekomstige wetenschappelijke taalonderzoek ‘Taal in Fryslân’ deel drie, van de Fryske Akademy, waarbij aandacht zal worden geschonken aan secundaire taalwinning en -overdracht. Dit taalonderzoek werd voor het laatst uitgevoerd in 1995.
U kunt de Nederlandstalige en Friestalige versie van het onderzoek en de atlas downloaden.
Boarne: www.fryslan.nl