Het Bildts bedreigd, maar wie doet er wat aan?, 02-06-2007 (A-LC) Het Bildts bedreigd, maar wie doet er wat aan?, 02-06-2007 (A-LC) De politiek op Het Bildt maakt zich grote zorgen over de teloorgang van de eigen taal en cultuur, nu de gemeente steeds intensiever samenwerkt met de buurgemeenten. Maar wat doet Het Bildt eigenlijk zelf voor het behoud van de taal?
Door Dirk Kuiken
SINT ANNAPAROCHIE - ‘De lucht is blau fan dagen en griis van ônrust’ staat op een van de wandtegeltjes die Geke Postma uit Sint Annaparochie verkoopt in een voorkamertje aan de Kaai. De kleine ruimte is aardig vol door alle spulletjes van de Stichting Ons Bildt, waarvan Postma bestuurslid is.
Van geschiednisboeken tot poëziebundels en van vlaggen tot puzzels: wie een Bildts hebbedingetje wil scoren of op zoek is naar een serieus naslagwerk over de polderstreek, kan hier terecht. Al 25 jaar zet de stichting zich in voor de Bildtse taal en de eigen cultuur, bijvoorbeeld door het geven van taalcursussen, vertelt Postma. En dat allemaal dankzij de steun van de gemeente Het Bildt. Tot nu toe althans, want om met de zojuist genoemde tegeltjeswijsheid te spreken: ‘Er ligt een hele toekomst voor je, maar die is ongewis’.
“Ik wil gyn spul met ’e gemeente, maar ’t wordt hyltyd moeiliker en dat fyn ik niet altyd terecht”, zegt Postma. ‘Ons Bildt’ is altijd zuinig geweest, zodat ook dure geschiedenisboeken uitgegeven konden worden, en juist dat oppotten wordt de stichting nu door de politiek kwalijk genomen, verklaart ze met een zucht. “Wij doen alles foor nop, maar wij motte fan ’e gemeente nou eerst ôns reserves opmake.”
Natuurlijk snapt ze de zorgen van de politici over het verdwijnen van de Bildtse taal. Maar als dat je zo ter harte gaat, waarom dan zo moeilijk doen over de subsidie voor haar stichting, die toch bij uitstek staat voor het behoud van het Bildtse cultuurerfgoed? “Wij frage heus niet onnoadig om geld.”
In Oudebildtzijl begrijpen ze die hartenkreet maar al te goed, zegt beheerder Gea van der Veer van het Bildts Kultuurtoeristys Informasiesintrum De Witte Klok. De cultuurinstelling, die onder andere rondleidingen verzorgt en tentoonstellingen organiseert, werd vorig jaar nog flink gekort in de gemeentelijke steun. En de komende jaren droogt die bijdrage alleen nog maar verder op.
“De burgemeester heeft het cultuurtoerisme hoog in het vaandel, maar om nou te zeggen dat ik daar zoveel van terugzie … Wij zijn allemaal vrijwilligers, maar we moeten wel aan tal van eisen voldoen”, stelt de beheerster.
Even verderop in basisschool De Oprel wil locatiedirecteur Piet ten Kate best wat vertellen over het taalonderwijs. Eén lesuur per week krijgen de leerlingen Bildtse of Friese les. “Het gaat er vooral om dat ze het kunnen verstaan; leren lezen of schrijven hoeft niet per sé”, zegt Ten Kate.
Voor Het Bildt is er een heel aardig lespakket ontwikkeld, de Bildste Taalrotonde, met leesverhaaltjes en gedichtjes en ook poppenkastverhalen voor de onderbouw, vertelt de directeur. Dat krijgt de school gratis van de gemeente. “Wij zijn min of meer verplicht om Bildtse les te geven, maar de meeste kinderen vinden het heel leuk.” Niet dat er op het schoolplein in Oudebildtzijl nog veel Bildts gesproken wordt. Ten Kate: “Het is toch vooral Nederlands of Fries.”
Tijdens het voorlezen door de kinderen wordt er daarom best wat afgelachen als het weer eens niet helemaal goed klinkt, vertelt de directeur: “Het moet ook wel leuk blijven. Natuurlijk is de eigen cultuur belangrijk, maar je moet het niet ovedrijven. Nederlands en rekenen zijn veel belangrijker.”
Terug naar Sint Anne, naar de bibliotheek ditmaal. Daar beheert Ali Bronger samen met een tiental vrijwilligers het Bildts Dokumintasysintrum, dat mede door de gemeente is opgezet. Hier worden onder andere alle krantenartikelen over Het Bildt uitgeknipt en bewaard. Ook worden er Bildtse gedichtenavonden en lezingen georganiseerd, vertelt Bronger.
“Maar as wij dêrfoor subsidy nodig hewwe, gaan wy niet naar ’e gemeente, maar naar partikuliere instânsys.”
Bronger wil maar zeggen: als Het Bildt echt zorgen heeft over het voortbestaan van de eigen cultuur, dan zou de gemeente daar best wat meer geld in mogen steken. Op dit moment is ze zelf bijvoorbeeld bezig met de digitale fotocollectie van het centrum. “D’r lait nag so’n stapel op myn tafel, maar de uren binne op. Wat ekstra geld sou mooi weze.”
Boarne: Leeuwarder Courant, 02-06-2007
FFU: Sjoch ek ‘Aktueel 2007’: Pleidooi voor behoud van Bildtse taal, 01-06-2007 (A-LC).
Opfallend is dat foar it Biltsk (en ek foar it Frysk?) de ‘leukheids’-kultuer wer foar master opslacht. De behearsking fan de saak sels (de taal: Biltsk/Frysk) stiet net mear as primêre opjefte sintraal, mar de learling as yndividuele ûnderwiiskonsumint (it subjektyf belibjen en it eigen wolwêzen). Dat is grif ien fan de foarnaamste oarsaken fan it kultuerferfal en it kwaliteitferlies dat wy sjogge yn it ûnderwiis.
De FFU wiist de (westerske) tendins ta ‘belibbingssolipsisme’ ek foar it ûnderwiis yn it Frysk ôf. Ferlykje bygelyks: Ad Verbrugge, ‘Geschonden beroepseer’, yn: G. van den Brink, Th. Jansen & D. Pessers (red.), Beroepszeer. Waarom Nederland niet goed werkt, Amterdam: Boom, [zomer] 2005, s. 115 (Christen Democratische Verkenningen).
Underwiis hoecht dus op himsels net ‘leuk’en ‘seksy’ te wêzen. Elts fak stelt sa syn eigen easken om ta behearsking te kommen en dy binne lang net altiten ‘leuk’ (ferl. Ad en Marijke Verbrugge, ‘Het onderwijs verzuipt! Leraren ouders en leerlingen: verenigt u’, yn: Th. Janssen, G. de Jong & A. Klink, De nieuwe schoolstrijd!, Amsterdam: Boom, [herfst] 2006, s. 18-34 (Christen Democratische Verkenningen).