Realistisch met de Friese taal, 18-03-2008 (A-LC)

LEEUWARDEN - Basisscholen krijgen niet allemaal dezelfde portie Fries voor de kiezen als het provinciebestuur baas wordt over het Fries in het onderwijs. Ook nu is dat niet zo.

De eisen aan scholen op de eilanden zijn minder zwaar dan die aan scholen in Tytsjerksteradiel, om maar een willekeurige gemeenten te noemen. De doelen met het Fries moeten realistisch zijn, vindt de provincie. Maatwerk, dat is het devies.

Voor alle scholen geldt dat het uitgangspunt moet zijn alle leerlingen een stapje verder te helpen. Wie het Fries kan verstaan, kan misschien leren om de taal ook te lezen. En wie Fries kan lezen, kan beginnen met schrijven.

Van de ongeveer vijfhonderd basisscholen zijn er zo’n driehonderd mooi op weg, zegt een woordvoerder van het Provinsjehûs. Op de rest moet nog veel gebeuren. Hooguit honderd scholen zijn al “redelijk tweetalig”. Achttien scholen zijn drietalig (Nederlands, Fries en Engels) of willen dat worden. Vast staat dat de provincie ambities heeft met de Friese taal.

Vooral voor het basisonderwijs. Voor het voortgezet onderwijs ligt dat anders. In de bovenbouw kiezen leerlingen zelf of ze Fries willen. In de basisvorming geldt wel een verplichting. Per schoollocatie wil de provincie daar afspraken over maken. Een landelijke commissie adviseert het rijk een reeks taken op het gebied van wonen, werken, infrastructuur, platteland en cultuur op het bordje van de provincies te leggen. Gedeputeerde Sjoerd Galema is er tevreden over. “We moatte no serieus fierder prate oer hoe’t we dit útwurkje. De tiid is der ryp foar. It kabinet is goed op stoom, wy wolle no foar master opslaan.” Op hun beurt kunnen de provincies taken op het gebied van zorg en welzijn, de jeugdzorg bijvoorbeeld, mee aan gemeenten overlaten.

‘Taalonderwijs gebaat bij provinciaal beheer’, 18-03-2008 (A-LC)

LEEUWARDEN - Onderwijsdeskundigen in Friesland zijn blij met het advies van de commissie-Lodders om de verantwoordelijkheid voor het Friese taalonderwijs naar de provincie over te hevelen. Als het budget maar op peil blijft.

Jelle Bangma van onderwijsbegeleidingsdienst Cedin is enthousiast. “De lanlike polityk wit neat fan meartalichheid. Wy moatte eltse steatssiktaris opnij útlizze wat it belang is fan twa- of trijetalige edukaasje. As de provinsje it foech krijt, is dat probleem út de wrâld.”

Overheveling van het Fries naar het provinciebestuur zal het taalonderwijs goed doen, verwacht Bangma, hoofd van het taalcentrum Frysk van Cedin. Op veel punten zitten er hiaten in het taalbeleid, constateert hij. “Der wurdt fierstente min dien oan oplieding fan learkrêften. Dit is de kâns om ’t fak Frysk op poaten te krije [= krijen]. Ek de kontrôle op wat de skoallen dogge mei’t Frysk, kin folle better.”

Bangma verwacht niet dat de strijd over het Fries zal oplaaien, bijvoorbeeld op de Waddeneilanden of in de Stellingwerven. “Ek dêr hawwe se [= Dêr hawwe se ek] ferlet fan mear klam op taalûnderwiis.”

Geert Heerschop, voorzitter van het Netwerk protestants-christelijk basisonderwijs Friesland, vindt decentralisatie alleen zinvol wanneer de provincie voldoende budget krijgt om het taalbeleid voort te zetten. “Er moet boter bij de vis.”

Inhoudelijk hoeft het taalbeleid wat Heerschop betreft niet te veranderen. “We zitten midden in het proces om de taalachterstand op Friese scholen weg te werken. Taligheid in het algemeen, maar zeker ook meertaligheid krijgt daarin sterk de nadruk. Wat ons betreft zijn we op de goede weg.”

‘Het zou verkeerd zijn wanneer de provinciale politiek nu ineens nog weer zwaardere eisen gaat stellen aan het onderwijs aan het Fries. Als dat gebeurt, loop je het risico dat mensen die we nu nog meekrijgen, zich tegen ons keren”, aldus Heerschop.”

Boarne:  Leeuwarder Courant, 18-03-2008

FFU: Wat wol Heerschop no eins? Mar wer ‘lichte’ easken stelle oan de kwantiteit en kwaliteit fan it ûnderwiis yn it Frysk, omdat men oars de minsken net meikriget? Bedoeld er dêr himsels (as Hollânsktalige) of oare bestjoerders mei? Of de learkrêften? Skimeret dat net troch syn wurden hinne? Bangma hat gelyk, de learkrêften sille harren de kommen de jierren troch oplieding en weroplieding tige ynspanne moatte om de kwaliteit fan har Frysk praten en skriuwen op in treflik peil (geef Frysk!) te krijen. Dêr hawwe Fryslân en de Fryske learlingen rjocht op, oars kinne de learkrêften ús eigen taal en kultuer net goed oerdrage. Op dat mêd is noch in grutte slach te winnen.

En de kontrôle op har ûnderwiis yn it Frysk moat effektyf wêze. Learkrêften sille der mei gauwens oan wenne moatte dat der ek kwaliteitseasken oan har eigen Frysk en oan har Fryske lessen steld wurde. De taalefterstân dêr’t Heerschop it oer hawwe moatte soe, is net in efterstân fan guon learlingen yn de behearsking fan it Hollânsk, mar de tekoartsjittende mûnlinge èn skriftlike behearsking fan it Frysk troch hast alle learlingen.

De Minister fan OCW hat de ynspeksje opdracht jûn om de kwaliteit fan it ûnderwiis yn syn tafersjoch op te nimmen (Handelingen EK, 29-1408, 21 juny 2005). Der is ôfpraat dat de ynspeksje alle jierren in ûndersyk docht op in tal skoallen yn Fryslân en dêr om de trije jier oer rapportearret oan it Ryk. Der is in wurdearringsramt Frysk foar de skoallen yn it primêr ûnderwiis opsteld (2007) en der wurdt wurke oan in konsept foar it fuortset ûnderwiis (2008). Der moat neffens ús ek in wurdearringsramt Frysk komme foar it spesjaal (fuortset) ûnderwiis en it middelber beropsûnderwiis.

It is noch net botte dúdlik hoe’t de Ynspeksje fan it Underwiis as tafersjochhâlder omgean sil mei sinjalen oer de (tekoartsjittende) kwaliteit fan it Frysk ûnderwiis. En hoe’t de ynspeksje optrede sil as gâns learlingen de kearndoelen foar Frysk net goed leare te behearskjen. It liket ús de baas dat de ynspeksje yn de takomst op dat stik (ek) oanstjoerd wurdt troch de Provinsje.

<< Werom nei 'Aktueel 2008'