Stuiptrekkingen van het ‘Eilauners’, 03-04-2008 (A-LC)

Het karakteristieke ‘Eilauners’ is op sterven na dood. Over dertig à veertig jaar is Schiermonnikoog zijn eilander dialect kwijt. Deze conclusie trekt Lobke Timmerman, studente taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, in haar paper ‘Saving Eilauners’ (‘Het redden van het Eilauners’). Op het waddeneiland zijn zegge en schrijven nog twee tieners die het dialect beheersen. 

Door Patrick Lamberts

SCHIERMONNIKOOG - Aan het einde van de negentiende eeuw sprak bijna iedereen nog ‘Eilaunders’ op Schiermonnikoog. Volgens Timmerman zijn er drie factoren waardoor het dialect in vergetelheid raakt. Het dialect wordt alleen gesproken door autochtone inwoners die ermee zijn opgevoed.

Bovendien wordt het vanwege de vele toeristen vaak vermeden. Vanaf het begin van de twintigste eeuw denken de eilanders steeds pessimistischer over het Schiermonnikoogs taaltje.

“Omdat de jongere generatie het eilander dialect niet meer spreekt, is het de meest logische voorspelling dat het over dertig jaar is uitgestorven”, zegt Timmerman. “Er zijn nog twee pubers die half met het eilanders worden opgevoed. Zij spreken het niet graag, omdat bijna niemand het verstaat. Bij leeftijdsgenoten speelt het geen rol.”

Van de ruim duizend bewoners is er slechts een klein groepje, de Taalpluéch, dat eens in de week een les Eilauners organiseert. Deelnemers schrijven en zingen in het oude dialect dat origineel als West-Lauwers Fries wordt gezien.Vooral deze groep is trots op hun taal. En ook al is men steeds pessimistischer, de meeste inwoners willen het dialect zien te behouden.

Bij haar studie taalwetenschap was er veel aandacht voor dialecten. Janny Schut, Timmermans moeder, is op Schiermonnikoog geboren en spreekt nog steeds het ‘Eilauners’ met haar broer en zus. Dit zette de 24-jarige studenten aan om hier een onderzoek naar te doen.

Timmerman zelf is in Dronten geboren en woont nu in Amsterdam. Ze reisde twee keer naar het noorden af. Eerst om zich te oriënteren en daarna om bewoners te ondervragen.

Timmerman enquêteerde 34 inwoners van Schiermonnikoog van wie twintig het dialect beheersen. Tijdens haar verblijf ontdekte ze dat het dialect voor buitenstaanders moeilijk is aan te leren, zelfs voor Friezen. 

Dit komt door de Scandinavische invloeden uit vroegere handelscontacten. “Met een licht accent klinkt het al niet goed en daarom spreken diegenen die het dialect beheersen het niet graag met mensen van buitenaf.”

Om diezelfde reden dreigt het Fries ook van het eiland te verdwijnen. “Schiermonnikoog is een kleine gemeenschap en bescheidenheid is noodzakelijk.

Het eiland is afhankelijk van toerisme en daarom zal er in de toekomst voornamelijk Nederlands en Duits gesproken worden”, concludeert Timmerman.

Boarne: Leeuwarder Courant, ‘Sneon & Snein’, 03-04 2008, s. 6

<< Werom nei 'Aktueel 2008'