Friese taal vraagt om geld, recht en professionaliteit, 30-10-2008 (A-FD) Friese taal vraagt om geld, recht en professionaliteit, 30-10-2008 (A-FD) Erik Betten
Leeuwarden - Willen we het Fries voor de toekomst behouden en versterken, dan moeten we vier belangrijke stappen zetten: het Fries in de Grondwet en een speciale taalwet verankeren, een serieus budget van enkele miljoenen euro’s per jaar extra vrijmaken, een professionele organisatie opzetten en die dan met duidelijke taken en bevoegdheden aan het werk zetten. Dat taalcentrum zou dan vooral ondersteunend, adviserend en prikkelend moeten werken, en vooral niet als overheidsorgaan dictaten moeten opleggen. Wales kan wat dat betreft als voorbeeld dienen.
Met deze schets voor een Sintrum foar de Fryske taal en kultuer sloot Fryske Akademy-directeur Reinier Salverda een studiedag af, die was belegd voor leden van Provinciale Staten, om hun gedachten te vormen over het beleid rond de Friese taal. Aanleiding voor die bijeenkomst was het Oanfalsplan Frysk dat Salverda vorig jaar schreef, samen met leden van de Ried foar de Fryske Beweging en de Feriening Frysk Underwiis .
Ter voorbereiding op de definitieve besluitvorming over het taalbeleid van de provincie in januari, werd er gisteren in zeven groepen gedebatteerd over de vraag hoe de positie van het Fries het beste versterkt kan worden, op terreinen als de economie, zorg, onderwijs en in de media.
In die zeven groepen werd het Oanfalsplan met reserve ontvangen. De consensus van de circa honderd aanwezigen was dat het plan wel erg kort door de bocht gaat en op hoge toon eisen stelt. Dat streek verschillende mensen tegen de haren in, bleek in de afsluitende discussie met alle deelnemers.
Salverda stelde in zijn slotwoord dat het plan al geslaagd is in zijn opzet, omdat het de discussies van gisteren mogelijk heeft gemaakt. De kritiek op de toon van het stuk wuifde hij weg. ,,Het is bedoeld als aanzet voor discussie, en wat dat betreft ben ik heel tevreden.”
De vraag naar de invulling van het provinciale taalbeleid is juist nu zo actueel, omdat de commissie-Lodders bezig is met het overdragen van bevoegdheden naar de provincie, op verschillende terreinen. Volgens Salverda is het zaak voor de Friese lobby om die commissie zo goed mogelijk van informatie te voorzien, opdat de weg vrij wordt gemaakt voor een provinciaal taalbeleid, met bijbehorende bevoegdheid en financiering.
Het taalcentrum dat Salverda bepleitte, moet volgens hem geen gebouw zijn. ,,Ik bedoel een efficiënte organisatie, die actief werk maakt van taalbeleid, -advies, -promotie, -actieplannen, maar ook taalgedragscodes opstelt.”
Ziekenhuis De Tjongerschans werd genoemd als negatief voorbeeld, omdat de directie daar personeel heeft verboden Fries te spreken. ,,In Wales zie je dat het taalcentrum dan naar zo’n bestuur toe stapt, en voorstelt om een onderzoek te doen naar taalgebruik in het ziekenhuis. Wie spreekt welke taal, wat is het gevolg en wat willen de mensen zelf eigenlijk? Dat levert veel meer op dan boos worden. We moeten mensen verleiden tot het gebruik van het Fries. Dat kan alleen maar door op de praktijk aan te sluiten, en van daaruit verder te gaan.
Boarne: Friesch Dagblad, 30-10-2008